Gryf, zwany też często szyjką to kluczowy element instrumentu strunowego. Na jednym z końców zamontowane są klucze na które nawijamy struny a drugi jego koniec zamocowany jest do korpusu instrumentu. W wielu instrumentach szyjka jest przykręcana na śruby bądź wkręty dzięki czemu możemy z łatwością wymienić ją na nową w przypadku uszkodzenia lub gdy mamy ochotę zmodyfikować własny instrument.
Najczęściej szyjki do instrumentów strunowych zbudowane są z twardego drewna np. klonu, mahoniu. Często możemy spotkać gryfy klejone z kilku kawałków drewna różnych gatunków. Na gryfie najczęściej przykleja się podstrunnicę czy też chwytnię. Jest to cieńszy element drewniany wykonany z palisandru, hebanu, klonu lub innych podobnych gatunków drewna. Na podstrunnicy montuje się progi a czasami również siodełko które zapewnia odpowiedni rozstaw strun. Siodełko gryfu może być wykonane z materiałów sztucznych, metalu lub z kości naturalnej.
W gitarach i basach przeznaczonych do strun stalowych najczęściej wewnątrz gryfu znajdziemy zamontowany pręt napinający który pomaga w utrzymaniu naprężenia strun i pozwala na dokładną regulację gryfu. Czasami oprócz pręta napinającego w gryfach spotkać można też różnego rodzaju pręty stabilizujące bez możliwości regulacji.
Istnieją również gryfy wykonane z mniej tradycyjnych materiałów takich jak aluminium, włókno węglowe jednak nie są one zbyt często spotykane.
Naszym zdaniem zdecydowanie tak.
Lutnicy od zawsze wyszukiwali najlepszych kawałków drewna o odpowiedniej jakości, sztywności i wadze do produkcji instrumentów. Nawet w przypadku gitar czy basów elektrycznych jakość drewna ciągle jest jednym z ważniejszych czynników wpływających na brzmienie instrumentu. Użyty do budowy szyjki materiał ma wpływ na głośność i długość wybrzmiewania dźwięku. Trochę mniejszy wpływ na brzmienie ma drewno użyte na podstrunnicę i choć ciężko jest to jasno i precyzyjnie określić to większość doświadczonych muzyków potwierdza tą tezę.
Musimy pamiętać, że drewno jako materiał naturalny nigdy nie jest perfekcyjne i jednolite. Każdy kawałek drewna użytego do produkcji instrumentu będzie się różnił wieloma parametrami więc możliwe jest, że jeden gryf z klonu będzie generował brzmienie znacznie inne od drugiego gryfu też wykonanego z klonu. Taki stan rzeczy przyczynia się do problemu z oceną i wynikających z tego sprzecznych informacji jakie możemy znaleźć na wielu internetowych forach.
Aby prawidłowo wybrać gryf najpierw musimy określić do jakiego instrumentu chcemy zamontować dany gryf. Jeśli budujemy instrument od podstaw sami możemy określić wymagania i dopasować projekt do zakupionego gryfu. Jeżeli jednak chcemy wymienić gryf w posiadanym instrumencie najbardziej bezpieczną opcją będzie wybranie gryfu o takich samych parametrach jak oryginalny. Zmiana podstrunnicy z klonowej na palisandrową może zmienić brzmienie i wygląd instrumentu ale jeśli pozostałe parametry gryfu są takie same nie powinno być problemu z jego zamontowaniem i późniejszą eksploatacją gitary.
Większą uwagę musimy przyłożyć jeśli planujemy zmienić gryf z 21 progami na taki z 22 progami gdyż zdarzyć się może, że pojawią się problemy z prawidłowym wystrojeniem gitary. W razie jakichkolwiek wątpliwości zalecamy konsultację z lutnikiem.
Odpowiemy przewrotnie – tak ale też i nie!
Zdecydowana większość fabrycznych instrumentów nie przechodzi tego zabiegu w fabryce a mimo to wielu nabywców jest zadowolona z jakości swoich gitar. Podobnie jest z naszymi gryfami. Można śmiało zamontować taki gryf w instrumencie i po regulacji cieszyć się nową gitara. Jeżeli jednak mamy konkretne wymagania i lubimy bardzo niską akcję strun szlif progów może okazać się koniecznością.
Dokładnie tak samo jak w fabrycznie nowych gitarach często nawet z najwyższej półki. Szlif progów zalecamy jednak dopiero po minimum 2-3 tygodniach od zainstalowania gryfu i nastrojeniu gitary do właściwego stroju gdyż drewno musi mieć czas na ułożenie się do nowego stanu.
Pręt napinający lub pręt regulacyjny montowany w gryfach pomaga utrzymać naprężenie strun. W starszych instrumentach producenci montowali po prostu kształtowniki metalowe które wspomagały drewno ale od dłuższego czasu stosuje się do tego stalowy pręt nagwintowany jedno- lub dwu-stronnie. Taki pręt umieszczony wewnątrz specjalnie wyfrezowanego otworu w gryfie wraz z odpowiednią nakrętką pozwala na dodatkowe naprężanie gryfu. Dzięki takiemu rozwiązaniu możemy ustawić wymagane ugięcie gryfu dokładnie według naszego życzenia. Nakrętki do regulacji pręta napinającego znajdują się zazwyczaj na główce lub na stopie gryfu. Oba rozwiązania mają swoje wady i zalety a na rynku dostępne są też rozwiązania alternatywne.
Bardzo trudno jednoznacznie odpowiedzieć na takie pytanie. Wymiana gryfu na nowy może wiązać się ze zmianą brzmienia gitary. Dodatkowo nowy gryf może posiadać inny profil przez co zmienić może się również łatwość gry.
Z drugiej strony wymiana progów również może doprowadzić do zmiany brzmienia instrumentu a koszt takiej operacji może przekraczać koszt nowego gryfu.
Wiele z najbardziej znanych i cenionych gitar wielkich muzyków było tzw. składakami czyli instrumentami złożonymi z różnych części. Pokazuje to, że wymiana gryfu w gitarze nie jest nowym pomysłem i z powodzeniem była przeprowadzana przez wielu muzyków. Znacznie przyczyniła się do tego konstrukcja gitar z przykręcanym gryfem dzięki której taka wymiana jest prostym zadaniem dla każdego muzyka który nie boi się śrubokrętu i potrafi samodzielnie wyregulować swoją gitarę.
